Bohaterki w literaturze fantasy

W pierwszych powieściach z gatunku epic fantasy kobiety pełniły głównie rolę panien w tarapatach, a ich zadanie sprowadzało się wyłącznie do bycia ratowanymi przez bohatera. Jednak na zmiany w literaturze nie trzeba było długo czekać, ponieważ liczne grono autorów stworzyło szereg postaci kobiecych godnych zapamiętania – mistrzyń miecza, łaskawych królowych oraz potrafiących zadbać o siebie ponętnych poszukiwaczek przygód. Ten artykuł opisuje wybrane przykłady najlepszych bohaterek, które w ciągu ostatnich dekad pojawiły się w powieściach fantasy tego typu.

Obecność walecznych kobiet jest widoczna przez cały okres powstawania fantasy. Można to łatwo pokazać na przykładzie baśni z "Księgi tysiąca i jednej nocy", gdzie Szeherezada używa swojej zmysłowości i sprytu, żeby przeżyć. Ukazanie kobiety jako osoby dowcipnej, przebiegłej i wrażliwej było swego rodzaju normą, która stała się stereotypem na pierwsze tysiąc lat istnienia literatury fantasy.

Jednak w 1934 roku kobiety zyskały nową, silną pozycję w epic fantasy. Zaczęło się od bohaterki o imieniu Rudowłosa Sonya z Rogatino, stworzonej przez Roberta E. Howarda (autora bardzo znanego barbarzyńcy – Conana) w opowiadaniu "Cień skrzydeł sępa". Według tej historii, Rudowłosa Sonya jest awanturniczą bohaterką, sprawnie posługującą się zarówno pistoletem, jak i mieczem.

Postać Rudowłosej Sonyi była inspiracją dla powstałej w 1974 roku, znanej w dzisiejszych czasach kobiety o imieniu Czerwona Sonja. Ta kobieta wpasowuje się w dwa bardzo ważne archetypy tradycyjnej epic fantasy. Pierwszy z nich to agresywna, a zarazem dziko piękna wojowniczka, często ubrana w pewnego rodzaju metalowe bikini. Jest to stereotyp bardzo popularny, a przez to nadużywany. Natomiast drugi motyw jest bardzo często wykorzystywany w rozwoju typowego bohatera epic fantasy. Chodzi o młodego chłopca, który widzi śmierć swojej rodziny i zniszczenie wioski. Z czasem chłopak dorasta i staje się silnym wojownikiem, mszczącym się na grabieżcach. Ten topos jest bardzo znany i był wielokrotnie używany w odniesieniu do męskich charakterów. Rudowłosa Sonya jest pierwszą kobietą, której nadano właśnie taką rolę.

W latach osiemdziesiątych XX wieku los kobiet jako protagonistek i bohaterek wzniósł się na wyżyny popularności za sprawą publikacji pierwszej książki z serii "Sword and Sorceress", wydanej przez Marion Zimmer Bradley. Cała antologia, licząca dwadzieścia osiem tomów (najnowszy pojawił się w sprzedaży w 2013 roku), została stworzona, żeby pokazać alternatywę dla typowych, stereotypowych ról kobiet w fantastyce. I taką rolę odgrywa aż do teraz.

Sama Bradley, pomijając cykl "Sword and Sorceress", wiele zrobiła, żeby promować wizerunek kobiety jako głównej bohaterki. Jednym z najlepszych przykładów, jakie można tu przytoczyć, są książki z serii "Mgły Avalonu". Fabuła pierwszego tomu, opublikowanego w 1979 roku, dotyczy legend arturiańskich, z jedną zmianą – cała opowieść prowadzona jest z perspektywy kobiet zaangażowanych w mit Okrągłego Stołu. Ciekawostka: jej książki są często wspominane przez wiele sławnych kobiet, dla których były inspiracją do rozpoczęcia kariery pisarskiej.

Pozostałymi autorkami, które osiągnęły ogromny sukces w sposób podobny do Bradley, są Lin Carter, Mercedes Lackey i Anne McCaffrey. Każda z nich stworzyła rozbudowane światy fantasy, zawierające heroiczne postaci kobiece.

Każdy archetyp, wcześniej ograniczony tylko i wyłącznie do mężczyzn, jest teraz użyty w odniesieniu do płci pięknej. Jednym z najbardziej znanych takich motywów jest historia dorastania. Jest to bardzo znany topos, w którym młody chłopak boleśnie wchodzi w okres bycia mężczyzną i podąża za przeznaczeniem, jaśniejącym daleko na horyzoncie. Ten motyw został w pełni przejęty przez kobiecą postać, a jednym z najlepszych na to przykładów jest książka Ursuli K. Le Guin, zatytułowana "Grobowce Atuanu" (jest to drugi tom cyklu "Ziemiomorze", a historia dotyczy dojrzewania głównej bohaterki – Tenar). W poprzednim tomie, "Czarnoksiężniku z Archipelagu", mamy okazję dorastać razem z chłopcem o imieniu Ged. Rozwój młodej dziewczyny i podążanie za przeznaczeniem, żeby naprawić świat, można również spotkać w obecnie popularnej książce "Złoty kompas" (na jej podstawie został nakręcony film).

Mając na uwadze wszystkie te tytuły, można śmiało stwierdzić, że kobieta zajęła należne jej miejsce w świecie epic fantasy. Istnieje wiele świetnych powieści, pokazujących wyzwania naszego oraz innych światów z perspektywy bohaterki, będącej kimś więcej niż panną w tarapatach. Osoba ta jest gotowa i zdolna do władania mieczem, żeby zmierzyć się ze swoim losem.

Źródło: fantasyguide.stormthecastle.com