Wieloklasowość

Druga (a może nawet trzecia) klasa, to zmiana premii do ataku, rzutów obronnych oraz dostęp do nowego sprzętu i umiejętności. Syreni śpiew. Łatwiej zepsuć niż naprawić. Ta konserwatywna maksyma powinna przyświecać wszystkim eksperymentatorom.

Ograniczenia stawiane przez grę pozornie nie są zbyt restrykcyjne: preferowana przez daną rasę klasa, wymagana czasem zgodność charakterów, a u paladynów i mnichów zakonne profesje. Pół biedy, jeśli się nie da czegoś zrobić, gorzej, jak się da. Można opóźnić rozwój postaci (kara do zdobywanego doświadczenia) albo zablokować możliwość awansu w danej klasie. Szczególnie ciekawe i skuteczne kombinacje klasowo-rasowe pojawiają się przy dobrych i praworządnych postaciach. Wskazana umiejętność czytania ze zrozumieniem.

W trybie Serce Furii warto mieć u wielu postaci możliwość bezkarnego dodania kolejnej klasy. Minimalny dodatek może być bardzo poważnym wzmocnieniem. W podstawowej kampanii można sensownie zamieszać tylko przy łotrzyku i bardzie. Łowca również wydaje się mieć taki potencjał, ale traktowałem go wyłącznie użytkowo. W tych dwóch/trzech klasach najważniejsze umiejętności (specjalne atuty i pieśni) są dostępne stosunkowo szybko (od 10./11. poziomu). Opóźnienie – kilka awansów w innej klasie – nie osłabi postaci, do finałowych walk zdążymy je uzyskać.

Inteligentnemu, z konieczności, łotrzykowi dodatek (powiedzmy na razie – 3 poz.) czarodzieja da dostęp do kilku (premia za inteligencję) czarów. Dwa poziomy łowcy wyrównają utracony poziom ataku i kilka łotrzykowskich umiejętności, a jego darmowe atuty będą miały sensowne zastosowanie. Atak z ukrycia będzie miał mniejszą premię do obrażeń, ale to jedyny koszt. Należy kombinować stosownie do potrzeb, niekoniecznie trzy klasy. Osobiście polecam.

W przypadku barda koszty są większe – opóźnienie (bądź utrata) poziomów czarów – ale akceptowalne. Można z niego zrobić świetnego, uniwersalnego gadułę (dodając Zastraszanie) dzięki 2 lub 3 poziomom łotrzyka, co przy okazji podniesie jego bojową skuteczność za sprawą Odskoku. Można też odpuścić gadanie i zrobić cichociemnego. Po dodaniu 1 lub 2 poziomów łowcy albo wojownika będzie pełnił rolę uniwersalnego odwodu i wojaka do specjalnych zadań. Czy warto? Oczywiście, jeśli upieramy się przy bardzie. Wyspecjalizowany bard będzie całkiem skutecznie wspomagał najsłabszą stronę drużyny.

W pozostałych czarujących klasach decyzję odwlekamy do momentu uzyskania ostatniego poziomu czarów i zadowalającego zróżnicowania zaklęć. U dwuklasowca zaklęcia stają się bardziej zawodne – ich moc zależy od poziomu w klasie czarującej – a nie ma atutu wyrównującego poziom (jak np. w NWN2).

Wojownik bywa użytecznym dodatkiem dla wielu klas ze względu na premiowe atuty, które można wybierać z całej dostępnej dla postaci puli. Bojowo nastawione postacie, niektórzy kapłani i druidzi, mogą uzyskać Specjalizację w broni (wtedy 4 poz.) i ewentualnie Zmaksymalizowane Ataki. Pozostałe poprawią skuteczność czarów. Wtedy tylko jeden, maksymalnie dwa poziomy wojownika. Straty nie mogą przewyższyć zysków. Nawet jeśli uwzględnimy w bilansie dodatkowe punkty życia, dostęp do broni i zastrzeżonych mikstur, to więcej nie warto.

Lista użytecznych dodatków klasowych
(poza szczególnymi przypadkami – Serce Furii)

• CZAROWNIK – brak. Utrata poziomu w podstawowej klasie to dotkliwe ograniczenie i tak skromnego zróżnicowania czarów. Jeśli już koniecznie, to paladyn (1 poz.), ze względu na premię z charyzmy do wszystkich rzutów obronnych.
• CZARODZIEJ – 1 lub 2 poz. wojownika i/lub 1 poz. łowcy (czarodzieja stać na finezję).
• ŁOWCA – w podstawowej klasie niesamodzielny. Dodatek czarodzieja (min. 3 poziomy – Lustrzane odbicia) niezbędny dla wzmocnienia defensywy.
• BARBARZYŃCA – ewentualnie 4 poz. wojownika.
• WOJOWNIK – brak. Jeśli już atutów nie ma w co pakować, to barbarzyńca (1 poz.) ze względu na szybkość.
• MNICH – brak. Ale po zakończeniu oszałamiającego rozwoju w podstawowej klasie (po 20. poziomie) – kłopot. Tylko kombinacja z kapłanem Ilmatera (u mnicha Zakonu Cierpienia) naprawdę użyteczna.
• PALADYN – u paladyna Helma – wojownik (dowolna ilość poziomów, szczególnie w przypadku niedostatku mądrości). W ramach premii dodatkowe opcje dialogowe. Inne – nawet dopuszczalne – kombinacje są nazbyt egzotyczne.
• ŁOTRZYK – kilka poz. łowcy i czarodzieja, byle po równo. Może być specjalista, ale uwaga: informacje na temat szkół zakazanych (w opisach z gry) bywają błędne.
• BARD – kilka poz. łotrzyka i wojownika albo łowcy. Inne klasy nie wykorzystają efektywnie Odskoku ze względu na słabe klasowo rzuty obronne, oparte na zręczności.
• KAPŁAN – 1/2 lub 4 poz. wojownika, odpowiednio do stopnia bojowości. Tylko u charyzmatycznego kapłana Ilmatera – paladyn, ze względu na unikalną broń.
• DRUID – 1/2 lub 4 poz. wojownika. Wyjątkowo, mimo blokady klasy – mnich, ze względu na premie do mądrości także w zwierzęcej postaci. Jako premia – umiarkowanie skuteczny Odskok.

Wieloklasowość nie zawsze się opłaca, czyli zwiększa bojową skuteczność postaci. Nie w każdej klasie wymuszona przez nią rezygnacja z optymalnej – pod względem cech – rasy da pozytywny efekt. Warto jednak wcześniej rozważyć plusy i minusy takiej decyzji.