Proteanie

Proteanie byli jedyną rasą w galaktyce, która opanowała technologię podróży kosmicznych. Zniknęli 50 000 lat temu w niewyjaśnionych okolicznościach. Pozostawili po sobie jedynie nieliczne artefakty i ruiny. Powszechnie uważa się, że to oni zbudowali przekaźniki masy oraz Cytadelę i tym samym pośrednio umożliwili ekspansję innym rasom.

Ruiny Protean można odnaleźć w całej galaktyce. Są zaskakująco dobrze zachowane, biorąc pod uwagę ich wiek. Działające artefakty paleotechnologii są jednak rzadkością. Wieloletnie rabunki ogołociły miasta z cennych przedmiotów.

Niektórzy badacze utrzymują, że Proteanie wpływali na ewolucję młodszych ras. Rodzinna planeta hanarów, Kahje, jest przykładem planety, na której widać ślady bytności Protean. Odkrycie posterunku obserwacyjnego tej zaginionej rasy na Marsie wznowiło spekulacje dotyczące przebiegu ludzkiej ewolucji. Zwolennicy tej teorii wierzą, że rozmaite mitologie są w rzeczywistości opisem spotkań z Proteanami.

Dyski z danymi

Mimo dowodów na istnienie Protean, niewiele wiadomo o ich kulturze i społeczeństwie. Od czasu do czasu wykopaliska archeologiczne ujawniają kolejne wskazówki dotyczące Protean, ale po 50 000 latach zalegania w ziemi trudno odkryć coś wartościowego.

Ostatnie badania skupiły się na dyskach z danymi. Są one delikatne, a co za tym idzie, trudno odnaleźć nienaruszone egzemplarze. Czasami udaje się jednak odkryć nietknięty dysk w konsoli lub urządzeniu służącym do odczytu.

Do dnia dzisiejszego odnalazło się ponad trzydzieści dysków, kilka z nich doprowadzono do stanu, który pozwala dokonać analizy. Chociaż przeniesienie danych z dysku może zająć naukowcom sporo czasu, są one uznane za najbardziej namacalny ślad prowadzący do poznania kultury Protean.

Nadajnik

"Nadajnik" okazał się proteańskim artefaktem odkopanym na Eden Prime – kolonii Przymierza. Podobieństwo do banku informacji Protean znalezionego na Marsie natychmiast przyciągnęło zainteresowanie Przymierza i Rady Cytadeli. Okazało się, że w istocie jest urządzeniem przechowującym dane i częścią rozciągającej się na całą galaktykę sieci informacyjnej, podobnej do współczesnego extranetu. Nienaruszona "paleotechnologia" Protean to rzadkość – nadajnik stanowił obietnicę kolejnego wielkiego skoku technologicznego, podobnego do odkrycia napędów korzystających z efektu masy oraz przekaźników masy.

Niestety, nadajnik przyciągną także uwagę Widma-renegata, Sarena Arteriusa, i sprzymierzonych z nich gethów. Najazd łupieżczy Suwerena – statku flagowego Sarena – skończył się śmiercią setek cywilów. Nadajnik uległ poważnym uszkodzeniom. Wciąż trwa śledztwo w sprawie motywów napadu.

W czasie operacji odzyskiwania, nadajnik wystrzelił wiązkę energetyczną w kierunku dowódcy Normandii – fregaty Przymierza. Komandor Shepard przeżył i wydaje się, że nie odczuwa żadnych negatywnych efektów zdarzenia. Po strzale nadajnik wyłączył się. Mechanizm od tego czasu wydaje się "martwy".

Ruiny na Marsie

Po dwudziestu latach tworzenia załogowych przyczółków badawczych i niemalże wieku eksploracji robotycznej, Europejska Agencja Kosmiczna założyła pierwsze stałe osiedle na Marsie o nazwie Lowell City, powstałe w 2103 roku. W ciągu dziesięciu lat swoje stałe osiedla założyły również Stany Zjednoczone i Chiny.

Południowy region polarny Promethei Planum zyskał reputację "Trójkąta Bermudzkiego". Satelity wykryły "przejściowe" pola koncentracji masy i zmiany pola magnetycznego. W 2148 roku górnicy pracujący w okolicy krateru Deseado odkryli podziemny kompleks – punkt obserwacyjny Protean. Dziwne zjawiska odnotowane w tej okolicy były wynikiem działania i wyładować rdzenia efektu masy, który wciąż starał się pracować mimo tego, że zapomniano o nim na pięćdziesiąt tysiącleci.

Na Ziemi aż zawrzało. Ludzkość z pewnością nie była sama we wszechświecie. W czasie gdy w sądach toczona batalię o własność ruin, społeczność międzynarodowa badaczy skoordynowała działania na ogromną skalę, mające na celu wkroczenie na teren ruin, odczytanie i przetłumaczenie znalezionych w nich danych.

Zrujnowana budowla okazała się punktem obserwacyjnym bionaukowców powstałym w czasach, gdy na Ziemi ewolucja wchodziła w etap homo sapiens. I choć motywy działań Protean nie są do końca znane, przetłumaczone zapiski dowodzą, iż przyczółek pozostawał w stałym kontakcie z automatycznymi platformami obserwacyjnymi, znajdującymi się na orbicie Ziemi po stronie Księżyca. Sześć statków napędzanych efektem masy znalezionych na terenie placówki służyło prawdopodobnie do prowadzenia osobistej obserwacji.

Szyfr

Od czasu, gdy na Eden Prime proteański nadajnik przesłał swoją wiedzę komandorowi Shepardowi, cierpi on z powodu dziwnych snów i wizji. Chociaż obrazy z czasem wydają się coraz wyraźniejsze, ich znaczenie wciąż gdzieś umyka.

Pojawiły się sugestie, że stosowany przez Protean sposób przesyłania danych jest wysoce zależny od punktu widzenia, opisanego przez Karola Junga jako zbiorowa podświadomość. "Szyfr", którego potrzeba do zrozumienia obrazów umieszczonych w umyśle Sheparda, to kulturowa wiedza Protean: archetypy, instynkty biologiczne, wspólne doświadczenia całej rasy. Z racji tego, że Proteanie wyginęli wiele tysięcy lat temu, odzyskanie tego "szyfru" może okazać się niemożliwe.