Hobbit: Pustkowie Smauga

Nie podobała mi się "Niezwykła Podróż" i rok temu wyszedłem z sali kinowej niemożebnie rozczarowany. Tak, przyznam szczerze, że to dość przewrotny oraz arogancki wstęp do tekstu rozwodzącego się nad poziomem drugiej części "Hobbita", lecz natura moja taka, aby wszystkie nieścisłości wyjaśniać na początku, gdyż dzięki temu można łatwo uniknąć zbędnych nieporozumień. W końcu gorąca krew i kawaleryjska fantazja to nierozłączne cechy naszego narodu, a lepiej ugasić je dobrym trunkiem – nie przy pomocy szabelki, do której ręce zawsze świerzbią.

Na czym to ja skończyłem... ach, tak! Zgadza się, w przeciwieństwie do moich doskonałych kolegów redakcyjnych, daleki byłem od piania z zachwytu czy tworzenia peanów na cześć Petera Jacksona. Oczywiście, zdaję sobie sprawę, że "Hobbit" i "Władca Pierścieni" to powieści charakteryzujące się inną naturą. Spodziewałem się, że mroczniejsze oraz batalistyczne klimaty zostaną zastąpione przaśną baśniowością, a także pewnym przekoloryzowaniem faktów – elementami nierozerwalnie połączonymi ze snuciem gawęd przy ognisku, gdzie przerysowanie jest totalnie na miejscu. Heroiczni protagoniści, którzy plują w twarz legendarnemu złu i wyruszają w bezgranicznie romantyczną podróż, łamiąc przy tym wszystkie prawa fizyki, prawdopodobieństwa oraz logiki? Okey, taka konwencja. Jak najbardziej ją kupuję i zacieram ręce z zadowolenia.

Nie mogłem jednak przejść obojętnie obok jednej rzeczy. Jak na film starający się uchodzić za kino przygodowe, był on rozciągnięty do rozmiarów, które zawstydzały najprzedniejszą gumę balonową. Pewne wydarzenia, jakie postanowił dogłębnie przybliżyć Jackson, częstokroć niemiłosiernie się dłużyły i wnosiły do historii raczej niewiele nowego (kilkunastominutowe deliberacje można było spokojnie zamknąć w szybkiej wymianie zdań, nie tracąc kontekstu tudzież siły przekazu), powodując wkradanie się nudy oraz spadek tempa do poziomu pochrapywania. Ujmując to kolokwialnie, produkcja była wypełniona zbędnym pieprzeniem, które do niczego nie prowadziło. Konkludując, blisko trzygodzinne obcowanie z "Niezwykłą podróżą" straszliwie mnie wymęczyło i nie spełniło moich dość wygórowanych oczekiwań.

Co oczywiste, do "Pustkowia Smauga" podchodziłem ze zdrowym sceptycyzmem i na wszelki wypadek przed seansem zażyłem mocne espresso w pobliskiej kawiarni. Jednak, jak się później okazało, ta przezorność była całkowicie zbędna. Jackson wyciągnął dobre wnioski, lecz nie udało mu się uniknąć paru pułapek, jakie sam na siebie zastawił.

Historia rozpoczyna się dokładnie w tym samym miejscu, w którym skończyła się "Niezwykła podróż". Po przekroczeniu łańcucha Gór Mglistych i pokonaniu Króla Goblinów, nasza dziarska ekipa nieprzerwanie zmierza w kierunku głównego celu – starożytnej twierdzy Erebor. Jednak czarodzieja Gandalfa Szarego, "włamywacza" Bilbo Bagginsa oraz bandę krasnoludów na czele z Thorinem Dębową Tarczą czeka niełatwa wędrówka. Oprócz niezmordowanego pościgu Azoga i jego obślizgłych podkomendnych, zostaną zmuszeni do stawienia czoła niebezpieczeństwom Mrocznej Puszczy oraz elfom, niechętnym wzrokiem patrzącym na całą wyprawę. To jednak nic przy mroku, który powoli budzi się z letargu i podnosi swój obmierzły łeb.

Jak na starego wiarusa Fabryki Snów przystało, Peter Jackson z kunsztem doświadczonego krawca skroił widzom sequel zgodny ze wszystkimi utartymi prawidłami kinematografii. Ni mniej, ni więcej. Stąd też z jednej strony przez cały seans mamy przeświadczenie, iż w porównaniu z preludium jest "więcej, lepiej, szybciej", natomiast reżyser z prawdziwą gracją uderza w zdecydowanie mocniejsze akcenty. Jeżeli psioczyłeś pod nosem na narracyjne pauzy oraz cykliczne hamowanie intrygi w "Niezwykłej podróży", możesz odetchnąć z ulgą – kontynuacja aż kipi od szalonej akcji (gwarantuję, że scena ucieczki w baryłkach podniesie każdemu poziom adrenaliny we krwi) i nieprzeciętnych potyczek (choreografia walk to prawdziwie grzeszne arcydzieło doprowadzające do rozpaczy Sir Izaaka Newtona), natomiast irytujących przestojów oraz ślepych uliczek w postaci zbędnych wątków jest tutaj zdecydowanie mniej. Wnioski zostały wyciągnięte, efektem czego w "Pustkowiu Smauga" dopieszczono tempo, a także zadbano o odpowiedni montaż. Jak w dobrym kinie przygodowym – miejsca, gdzie szybciej zabije nam serce i mocniej zaciśniemy kciuki, przeplatane są ze scenkami, w których widz ma czas na złapanie oddechu, spokojne przetrawienie meandrów fabularnych czy parsknięcie śmiechem.

Tym większa szkoda, że Jacksonowi nie udało się uniknąć klasycznego mankamentu kontynuacji. "Pustkowie Smauga" powtarza sztuczkę Jean-Claude'a Van Damme'a (choć dość nieporadnie), stojąc w zadziwiającym, lecz krępującym rozkroku pomiędzy początkiem a końcem "Hobbita". Po ujrzeniu napisów końcowych ciężko nie odnieść wrażenia, iż film jest jedynie niewinnym przyczynkiem do wielkiego finału, który będzie miał miejsce w przyszłym roku. To wrażenie potęguje również fakt nagłego i niespodziewanego zakończenia w najgorszym możliwym momencie – samym środku głównego starcia, kilka minut przed długo oczekiwaną kumulacją. Oj... nie udała się Jacksonowi sztuka z "Władcy Pierścieni", gdzie każda część sprawiała wrażenie zamkniętego rozdziału z klamrą w postaci dobrej puenty. Trochę tak jakbyśmy stali w blisko trzygodzinnej kolejce do rollercoastera, a gdy już mamy do niego wejść, zostajemy poinformowani, że biznes jest zamknięty do przyszłego roku. Taktyka stara jak kinematograf, lecz jedno jest pewne – w przyszłym roku, niczym monolit, wszyscy powrócimy do klimatyzowanych i pachnących popcornem sal kinowych.

Warto wspomnieć, że druga część "Hobbita" to najdroższe i najbardziej spektakularne "fan fiction" w historii przemysłu filmowego. Peter Jackson siłą rzeczy nie wyciągnąłby tak olbrzymiej ilości treści z cieniutkiej książeczki Tolkiena, więc gdzieniegdzie musiał nadrabiać swoją wyobraźnią oraz dobrą miną do niełatwej gry. Ortodoksyjni fani Śródziemia pewnie znamiennie sykną na tę wieść, lecz większość widzów powinna być usatysfakcjonowana, mimo iż nie wszystko jest tutaj poukładane jak w krasnoludzkiej kuźni.

Kilka wątków wyszło świetnie i wnoszą one sporo wartości dodanej do opowieści. Sztandarowym przykładem są tutaj perypetie w królestwie elfów oraz, co piszę z olbrzymim zaskoczeniem, postać Legolasa – ciężko oderwać wzrok od perfekcyjnego tańca śmierci i morderczych akrobacji, jakie wyczynia podstarzały Orlando Bloom (numery z "Władcy Pierścieni" to pikuś przy tym, co ma miejsce w "Pustkowiu Smauga"), mimo iż jego aktorstwo plasuje się nadal gdzieś koło poziomu dębowej kłody, dzięki której Thorin uzyskał swój przydomek. Trudno jednak rzec coś pozytywnego o nietypowym romansie krasnoluda z elfką – stworzonym po łebkach, przez co tak nieprawdziwym, przesłodzonym i tandetnym, że mało kto w niego uwierzy. Jeden z nielicznych wątków, kiedy człowiek nerwowo patrzy na zegarek i modli się o koniec. To wciąż lepsza historia miłosna niż w "Zmierzchu", ale Jackson balansował w okolicach tej granicy, a to znaczy już wiele. Reżyserowi po głowie dostanie się również za spłycenie wesołej konwersacji, jaką Bilbo urządził sobie ze Smaugiem na rzecz ekscytującej zabawy w "kotka i myszkę" po komnatach twierdzy.

Na temat gry aktorskiej nie ma sensu się rozwodzić, gdyż mamy tutaj klasyczny status quo. Poziom "Niezwykłej podróży" został zachowany, więc ciężko jest na coś narzekać, lecz nie ma też sensu nikogo specjalnie poklepywać po plecach. McKellen nadal jest świetnym mentorem i przewodnikiem. Freeman znakomicie czuje się w skórze sprytnego hobbita, mimo iż w dalszym ciągu czuć w nim posmak sherlockowskiego Watsona. Armitage i Stott to dalej idealne odbicie walecznego serca i niezłomnego ducha dzielnych krasnoludów, obrazujących romantyczność całej wyprawy. Poprawnie spisują się również nowe nabytki, czyli Luke Evans (Bard) oraz Evangeline Lilly (Tauriel), choć jak wspomniałem – nie wyróżniają się także niczym szczególnym. Po prostu w "Hobbicie" dobrze radzi sobie cały zespół, sprawiający wrażenie perfekcyjnie naoliwionej maszyny, co jest receptą na sukces tej produkcji – nie potrzeba tutaj indywidualności, która odstawia teatr jednego aktora i kradnie całą chwałę dla siebie.

Jeżeli już miałbym kogoś osobiście wyróżnić, to bez wahania wskazałbym Smauga, który jest prawdziwym cudem współczesnej kinematografii i stanowi chlubę specjalistów od efektów specjalnych. Monstrum tak majestatyczne oraz nieziemsko piękne, iż widząc je po raz pierwszy w pełnej krasie, będziecie mogli jedynie cmoknąć z zadowolenia. Całości dopełnia znakomity głos Benedicta Cumberbatcha, którego arystokratyczna barwa oraz charakterystyczna brytyjska flegma jedynie wzmacniają odczucie dystyngowania, a także przerażającego, wręcz pysznego, spokoju.

O ile jednak w przypadku smoka, a także bezkresnego morza bogactwa Ereboru, można pisać peany i bez ustanku stawiać dobre regionalne piwo mistrzom od efektów specjalnych, to jeżeli rozszerzymy ocenę kwestii cyfrowej magii na cały film... cóż, za różowo nie jest. Problem w tym, że Jackson i spółka otrzymali chyba stanowczo za dużo mamony, więc starali się upchnąć zabawy na green screenie oraz CGI gdziekolwiek się da. Pal licho, kiedy chodzi o cyfrowych orków (tęsknię za kostiumami i charakteryzacją z "Władcy Pierścieni") lub cuda architektoniczne, bo koniec końców efekt jest wspaniały. Często jednak razi sztuczność i można byłoby się pokusić o bardziej klasyczne podejście do sprawy (czy naprawdę konieczny był green screen podczas najzwyklejszego konnego pościgu?!) lub większego dopieszczenia (magiczna potyczka Gandalfa w Dol Guldur).

W kwestii oprawy muzycznej, Bogiem a prawdą, Howard Shore zbytnio się nie wysilił, ale odgrzewane i delikatnie podrasowane kawałki spełniają swoją rolę. Generalnie ciężko zarzucić kompozytorowi wtórność, bo wymyślanie czegoś kompletnie nowego oraz świeżego do szkieletu, który doskonale oddaje klimat tolkienowskiego Śródziemia, byłoby wielce nierozważne. Zresztą nie oszukujmy się, podobnie jak w przypadku wielu innych klasycznych trylogii bez wplątania znanego motywu przewodniego do scen kluczowych dla filmu odczulibyśmy jedynie pustkę i niespełnienie.

No i przyszedł czas na końcową ocenę, za którą zapewne dostanie mi się po głowie. Dlaczego? Ponieważ pełne akcji "Pustkowie Smauga" przypadło mi do gustu znacznie bardziej niż przegadana "Niezwykła podróż", lecz doskonale zdaję sobie sprawę z tego, iż to pewnie zasługa mojego niewielkiego przywiązania do prozy Tolkiena oraz sceptycyzmu, o którym wspomniałem na wstępie. Konserwatywnych fanów "Hobbita" z pewnością zabolą zmiany, jakie postanowił poczynić Jackson – tym bardziej, że nie wszystkie jego eksperymenty okazały się trafne. Jeżeli jednak oczekujecie niezgorszego kina przygodowego, posypanego baśniowym klimatem oraz okraszonego zjawiskowo pięknymi krajobrazami (Nowa Zelandia – istny raj na Ziemi), to warto wydać te kilkanaście złotych na bilet. Raczej nie pożałujecie, o ile nie oczekujecie Bóg-wie-czego.

PS. Film oglądałem w wersji 2D i z napisami, dlatego skrzętnie pominąłem pewne aspekty w moim tekście.