Smutna historia braci Grossbart

Książek poświęconych antybohaterom jest znikoma ilość. Częściej spycha się ich do roli drugorzędnej, jako cel wypraw pozytywnych postaci, i nie rozwija się ich wątków w znaczny sposób. Jesse Bullington, literacki debiutant, postanowił jednak skupić się na antagonistach, odtwarzając historię braci Grossbart, legendy średniowiecznych traktów, bo nie ma najmniejszej wątpliwości, że rodzeństwo to odpychające istoty, chociażby z powodu samej profesji – ograbiania grobów.

Jak można natychmiastowo się domyśleć, "Smutna historia braci Grossbart" dotyczy tytułowej pary – Hegla i Manfrieda. Nie grzeszą oni ni urodą, ni ogładą, będąc nikczemnymi, plugawymi i sprośnymi sługami Najświętszej Panienki, którą uznają za najwyższe dobro, negując większość chrześcijańskich dogmatów w bluźnierczy sposób. Cały ciąg wydarzeń rozpoczyna się od zamiaru wyruszenia do Egiptu i jego legendarnych grobowców-skarbców, wypełnionych bajecznymi bogactwami, z których nieboszczyk niewiele ma pożytku, a rzeczonym braciom każdy grosz się przyda, bo gustują w dużej ilości tłustego jedzenia i mocnego wina. Niestety, podróż na Bliski Wschód jest długa i niebezpieczna, gdyż w roku pańskim 1364 europejskie knieje i wody zamieszkałe są nie tylko przecz czarownice i zbójców, ale również najróżniejsze stwory i demoniczne moce. Jednak blask monet daje rodzeństwu złudną wiarę, że Najświętsza Panienka ma ich w opiece.

Z początku fabuła wydała mi się dość ciekawa, nawet wciągająca. Przemierzanie boru, łupienie domów, a wkrótce walka z człekołakiem była całkiem interesująca. Niestety, od momentu trafienia na statek płynący do Egiptu akcja całkowicie straciła swój urok. Kolejne wątki i dialogi wydały mi się bezsensowne i mało wnosiły do ogólnego zarysu historii, wywołując wrażenie, że kolejne zdarzenia są wymyślane na poczekaniu. Niektóre rozdziały były wręcz nudne, chociaż dochodziło w nich do walk, lecz nie były to wypadki wielce intrygujące, by przykuć uwagę na dłużej. Przed samą lekturą tytułu miałem nadzieję na porządną książkę podszytą konkretną ironią z nieco prześmiewczym tonem. Niestety, moje oczekiwania nie zostały spełnione. Pseudofilozoficzne przemyślenia braci dotyczące religii, obyczajów czy chociażby demonologii są mdłe i mało treściwe. Odczucia te głównie spowodowane są wulgarnością językową tych wywodów, co całkowicie spłyca ich formę. Rozumiem, że autor planował, by postacie nie grzeszyły ogładą, ale w takim wypadku mógłby darować sobie wprowadzenie jakiejkolwiek dłuższej dywagacji na tematy etyczne czy egzystencjalne.

Grossbartowie kierują się specyficznym poczuciem sprawiedliwości. Krzywda wyrządzona im jest uznawana za niebywale wielką, a tym samym wymuszającą należytą wendettę. Z drugiej strony, organizowane przez nich grabieże mogił, kradzieże i ataki na podróżnych usprawiedliwiane są wolą Najświętszej Panienki, będącej ich patronką. Są niezwykle aroganccy, butni i brutalni. Trudno zatem z nimi sympatyzować czy współczuć w ich ostatnich tchnieniach, o których autor wspomina już na wstępie. Bez wątpienia autorowi udało się wykreować odstręczających degeneratów, których nie trudno zakwalifikować do klasy antybohaterów.

Większą uwagę zwróciłbym jednak nie na diabelskich braci, a na poszkodowanego przez nich chłopa, którego pragnienie zemsty za wyrządzone krzywdy jest większe nawet od zabobonnego strachu przed demonami i czarownicami. Niestety, autor niewiele uwagi poświęcił tej postaci, a dzięki temu książka mogłaby zyskać całkiem sporo, wyjaśniając dogłębniej motywy działań Heinricha, jego rys psychologiczny po przemianie i czy zemsta ukoiła jego duszę.

Ostrzeżenie na tylnej okładce jest w pełni uzasadnione. Treść ocieka krwią i innymi płynami wewnętrznymi, odrąbywanymi członkami, seksem czy przekleństwami. Zdecydowanie nie jest to tytuł przeznaczony dla młodszego czytelnika. Wszystkie te ordynarności i okropieństwa nadają realizmu książce, gdyż zawsze wyobrażałem sobie średniowiecznych chłopów pańszczyźnianych czy zbójców jako nieokrzesany margines. Jednakże dość obrazowe opisy wypadających wnętrzności, cieknącej ropy czy aktów cielesnych mogą odtrącić i zbulwersować wrażliwszych odbiorców, dlatego zawczasu przestrzegam.

Bullington posiada potencjał literacki, gdyż bardzo barwnie przedstawia wydarzenia i zawarty w książce spis bibliograficzny sugeruje, że autor podszedł do swojej pracy z powagą. Niestety, sugerowałbym, by porzucił mało zjadliwą iranizację swoich dzieł bądź przynajmniej nad nią popracował, gdyż w obecnym stanie nie jest ona na takim poziomie, by nie wywoływać irytacji, a zaciekawienie. Natomiast filozoficzne dywagacje trzymałbym z dala od wulgarności i podwórkowej łaciny, ponieważ wielce im umniejsza.

"Smutna historia braci Grossbart" to ewidentny debiut. Widać to po przeczytaniu kilku rozdziałów. Autor posiada możliwości i talent do kreacji ciekawych wydarzeń, jednak czeka go jeszcze sporo pracy, by skandaliczna czy obrazoburcza tematyka, która ewidentnie jest jego celem, stała się czymś wartym uwagi, a nie kolejną nieudolną próbą zaistnienia w literackim półświatku. Tytuł nie zachwyca i z trudnością mogę go polecić, nie ukrywając, że był to zawód, lecz upewnił mnie, że Bullington może jeszcze zaskoczyć.

Dziękujemy wydawnictwu MAG za dostarczenie egzemplarza recenzenckiego.