György Ligeti

György Sándor Ligeti – kompozytor węgierski pochodzenia żydowskiego, również obywatel Austrii. Uznawany za jednego z czołowych kompozytorów muzyki współczesnej XX w. W powszechnej świadomości znany przede wszystkim jako twórca utworów, których części zostały wykorzystane jako muzyka do filmu Kubricka "2001: Odyseja kosmiczna".

Ligeti był synem okulistki i bankiera, dr. ekonomii. Ojciec został zamordowany 1944 w KZ Bergen-Belsen, a jego młodszy brat Gábor w KZ Mauthausen-Gusen, zaś matka przeżyła KZ Auschwitz-Birkenau.

Ligeti uczęszczał do węgierskiej szkoły podstawowej, a następnie rumuńskiego gimnazjum. Od 1936 otrzymywał lekcje fortepianu. Po maturze w 1941 r. chciał studiować fizykę i matematykę, jednakże z powodu żydowskiego pochodzenia nie został przyjęty. Ligeti rozpoczął więc naukę teorii muzyki u Veressa, Járdányia, Bárdosa i Farkasa, jak również gry na organach w konserwatorium, w Klausenburgu, a następnie w Budapeszcie. 1944 musiał przerwać naukę, gdyż został powołany przez armię węgierską do prac pomocniczych. Krótko po tym Ligeti dostał się do sowieckiej niewoli. Zdołał jednak, korzystając z zamieszania wywołanego bombardowaniem, zbiec z obozu jenieckiego. Po wojnie kontynuował studia muzyczne, ukończywszy je w 1949 r. Następnie pracował przez rok jako etnomuzykolog rumuńskiej muzyki ludowej, po czym udał się do Budapesztu, gdzie wykładał harmonię, kontrapunkt i analizę muzyczną w konserwatorium.

Po upadku powstania węgierskiego 1956, uciekł w grudniu 1956 wraz ze swą przyszłą żoną Verą Spitz do Wiednia i uzyskał obywatelstwo austriackie.

W Kolonii pracował w studiu muzyki elektronicznej, tam też spotkał ważnych przedstawicieli awangardy jak: kompozytorów Stockhausena i Koeniga, pionierów muzyki elektronicznej.

Ligeti przebywał w latach 1969 – 1972 w Berlinie, będąc w latach 1969-1970 stypendystą DAAD. Od 1972 do 1992 był członkiem berlińskiej Akademie der Künste (zachodniej). Również od 1972 miał status „Composer in Residence“ na Stanford University w Kalifornii, pisząc tam m.in. dzieło orkiestrowe: "San Francisco Polyphony". Z pracą na Stanford University łączyła sie też sława i uznanie. W latach 1973-1989 wykładał kompozycję na Hochschule für Musik und Theater Hamburg (Wyższa szkoła muzyczna i teatralna w Hamburgu). Następnie udał się do Wiednia, gdzie przebywał do śmierci w dniu 12 czerwca 2006 roku.