Od Wielkiego Buntu stosunki między Ziemianami a ich potomkami Przestrzeńcami są napięte. Tymczasem w eksterytorialnym Kosmopolu, zamieszkiwanym przez dumnych obywateli Światów Zaziemskich, zamordowany zostaje prominentny naukowiec. Doktor Sarton zajmował się kontrowersyjnym projektem robotyzacji ludzkiego społeczeństwa. Śledztwo w tej sprawie prowadzi para niezwykłych detektywów – nowojorski policjant Elijah Baley i reprezentujący Przestrzeńców humanoid R. Daneel Olivaw. Jaki wpływ rezultaty ich dochodzenia będą miały na przyszłość Ziemi i jej mieszkańców? Czy Ziemianie nie utracą ostatniej szansy na stworzenie Imperium Galaktycznego?
W produkcjach science-fiction robot nie jest niczym nowym. Wszyscy zdążyliśmy poznać setki koncepcji tych mechanicznych tworów i oswoić się z nimi. Ba, nie dziwią nas nawet doniesienia o kolejnych pracach nad automatami, czy to do użytku militarnego, czy też domowego. Jednakże cały pomysł musiał gdzieś się zacząć – wykiełkować w czyjejś głowie, ewoluować i zostać wydany na świat. Isaac Asimov był oczywiście jednym z takich prekursorów. "Pozytonowy detektyw" jest jego pierwszą powieścią o robotach, dodatkowo zawierającą wątek kryminalny.